به نقل از «عصر ایران»

مدیر رصدخانه مهاجرت: آمار دقیقی از اتباع افغان در ایران نداریم/ لزوم استفاده از توافقنامه‌های بین‌المللی برای مدیریت مهاجران

تاریخ انتشار: ۲۷ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۸۰۲۴۸۵

مدیر رصدخانه مهاجرت ایران بر ضرورت اتخاذ سیاست مشخص در مورد مهاجران افغان در ایران تاکید کرد و گفت: دو برنامه اسکان موقت آوارگان افغانستانی و اسکان مجدد و همچنین استفاده از ظرفیت توافقنامه‌های بین‌المللی برای قانونمندسازی و مدیریت جریان ورودی مهاجران می‌تواند در این زمینه مفید باشد.

بهرام صلواتی در گفت‌وگو با ایرنا در مورد جدیدترین آمار اتباع افغانستانی در ایران گفت: بر اساس گزارش‌های منتشر شده توسط کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان در سال ۲۰۲۱، از مجموع جمعیت بیش از ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفری اتباع افغانستانی در ایران، ۷۸۰ هزار نفر پناهنده، ۲ میلیون و ۱۰۰ تا ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار نفر مهاجر فاقدمدرک و ۵۸۶ هزار نفر دارای گذرنامه هستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: هر چند آمار دقیقی نداریم بر اساس روندهای کلی پیش بینی می‌شود تعداد مهاجران فاقدمدرک که تا قبل از روی کار آمدن طالبان در افغانستان حدود ۲ میلیون نفر مهاجر فاقدمدرک در ایران برآورد می شد به حدود ۳ میلیون نفر تاکنون افزایش یافته است.

بهرام صلواتی اضافه کرد: آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت در مورد مهاجران افغان وارد ایران شده نشان می‌دهد حدود ۹۲۶ هزار یا یک میلیون نفر در سال ۲۰۲۱ وارد ایران شده‌اند.

وی در مورد شمار پناهجویان افغان وارد ایران شده بعد از روی کارآمدن طالبان در افغانستان اظهار داشت: تاکنون آمار رسمی از شمار مهاجران غیرقانونی وارد شده به ایران پس از روی کار آمدن طالبان وجود ندارد.

بر اساس آخرین اظهارات اخیر مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی سازمان راهداری پس از روی کار آمدن طالبان، روزانه حدود پنج هزار مهاجر افغانستانی از مرزهای رسمی کشور وارد می شوند که دارای ویزا و گذرنامه هستند و در زمان مقرر این افراد از کشور خارج می شوند.

وی گفته آمار دقیقی از ورود مهاجران فاقدمدرک به کشور وجود ندارد، زیرا این دسته از مهاجران از طریق مرزهای غیررسمی و توسط قاچاق‌برها وارد کشور می شوند.

پیش بینی روند ورود یا خروج مهاجران افغانستانی از ایران نیز بستگی به عوامل مختلفی همچون سیاست‌های کشور ایران در خصوص پذیرش یا اخراج مهاجران افغانستانی، وضعیت اقتصاد کشور ایران، سیاست‌های طالبان در افغانستان و رویکرد جامعه جهانی در قبال طالبان دارد.

ضرورت کنترل مرز/ اتخاذ سیاست مشخص در مورد حضور مهاجران افغان

مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در مورد سیاست کشورهای مختلف در قبال پناهجویان اظهار داشت: کشورهای گوناگون با توجه به وضعیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و غیره سیاست های متفاوتی را اتخاذ می کنند؛ به عنوان نمونه آلمان تا پیش از این بیشتر بر حسب نیاز داخلی به نیروی کار پناهجویان را می پذیرفت یا ترکیه برای جلوگیری از ورود مهاجران غیرقانونی به این کشور شروع به ساخت دیوار مرزی کرده است.

صلواتی ادامه داد: بنابراین نمی‌توان برای کشورها نسخه واحدی پیچید. در خصوص ایران نیز چنانچه سیاست کشور مبنی بر بهره‌مندی از مزایا و نکات مثبت جابجایی بین‌مرزی باشد، می تواند نخبگان علمی یا سرمایه‌گذاران اقتصادی را جذب و نیاز نیروی کار خود را نیز از طریق صدور ویزای کار مشخص برای مهاجران افغانستانی برآورده کند.

وی افزود: این امر مستلزم کنترل مرز از طریق ساخت دیوار مرزی است تا با کنترل بیشتر جلوی مهاجرت غیرقانونی گرفته شود و از سوی دیگر برنامه حضور مهاجران افغانستانی در کشور به صورت هدفمند و انتخابی باشد.اسکان موقت یا اسکان مجدد مهاجران افغان؛ دو راهکار مناسب برای دولت

صلواتی در مورد اتخاذ سیاست لازم توسط ایران در مورد اتباع افغانستانی گفت: در این میان برای مدیریت جریان ورود مهاجران افغانستانی به کشور، دو برنامه می تواند پیش روی دولت باشد: نخست برنامه اسکان موقت آوارگان افغانستانی در اردوگاه که این امر زمینه جذب بهتر و بیشتر منابع مالی بین المللی را فراهم می آورد. زیرا با اسکان مهاجران افغانستانی در اردوگاه‌ها و با در دست داشتن آمار دقیق از تعداد آنها، امر جذب منابع مالی تسهیل می شود و از سوی دیگر برنامه ریزی و کنترل آنها نیز راحت‌تر است.

صلواتی گفت: برنامه دیگر در خصوص جذب و ادغام مهاجران افغانستانی است که باید برای نیل به این هدف برنامه بلندمدت تری را در خصوص اعطای شرایط اقامت یا تابعیت اتخاذ کرد. یکی دیگر از راه‌حل های بادوام در زمینه مدیریت مهاجران افغانستانی، برنامه اسکان مجدد است که کشور ایران می تواند با برخی کشورهای ثالث در خصوص اعطای ویزای بشردوستانه به مهاجران افغانستانی و با هدف اسکان مجدد آنها رایزنی کند.

مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در مورد اینکه در شرایط فعلی ایران چطور می‌تواند به بهترین شکل در سامان دادن به پناهجویان افغان عمل کند، گفت: باید به سمت مدیریت هوشمند و هدفمند جریان مهاجرت‌های ورودی به ایران برویم در این زمینه اصلاح و بازنگری در قوانین و مقررات با هدف بهره‌گیری از ظرفیت مهاجران و اتباع خارجی در سیاست‌های کلان جمعیتی، ادغام اقتصادی و اجتماعی آن‌ها در کشور و ساماندهی ورود و اقامت نیروی کار خارجی در کشور بر اساس اجازه اشتغال فصلی و دائم ضروری است.

صلواتی بر استفاده از ظرفیت توافقنامه‌های بین‌المللی برای قانونمندسازی و مدیریت جریان ورودی مهاجران و پناهجویان به ایران تاکید کرد و گفت: اصلاح و تغییر سیستم پذیرش مهاجران خارجی به سیستم امتیازی بر اساس لیست نیازمندی‌های بازار کار ایران و شفاف‌سازی و بهبود قوانین و آیین‌نامه‌های دسترسی مهاجران و اتباع خارجی به خدمات رفاهی، اجتماعی و مالی دیگر راهکارهای لازم در این زمینه اند.

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: مهاجران افغانستانی مهاجران افغان اتباع افغان بین المللی اسکان مجدد روی کار هزار نفر بر اساس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۸۰۲۴۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

هشدار ریزش مشارکت نیروی کار ایران تا ۱۴۰۷

نتایج یک پژوهش مستقل که با شبیه‌سازی مبتنی بر شبکه‌های عصبی میزان مشارکت نیروی کار زنان، مردان و کل جمعیت در یک بازه ۱۰ساله را بررسی کرده، پیش‌بینی کرده که مشارکت نیروی کار جمعیت ایران تا سال ۱۴۰۷ روند نزولی داشته باشد.

به گزارش اعتماد، این پژوهش در دو فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه توسط حسین محمودیان و نصیبه اسماعیلی دو تن از اعضای هیات علمی دانشکده جامعه‌شناسی دانشگاه تهران منتشر شده و پژوهشگران نتایج آن را «زنگ هشداری برای برنامه‌ریزان و سیاستگذاران در سطح کلان» عنوان کرده و افزوده‌اند که «سیاستگذاران باید بتوانند با برنامه‌ریزی هدفمند در حوزه اشتغال و سرمایه‌گذاری بهترین بهره‌برداری را از فرصت قرارگیری در پنجره جمعیتی کشور تامین کنند.»

این پژوهش ابتدا داده‌های اشتغال و مشارکت نیروی کار در ۲۷ سال متوالی طی سال‌های ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۶ را در نرم‌افزار موسوم به «متلب» (MATLAB) بر پایه داده‌های سازمان بین‌المللی کار بارگذاری کرده تا بتواند یک شبیه‌سازی از آینده نیروی کار در ایران داشته باشد.

برمبنای نتایج شبیه‌سازی میزان مشارکت نیروی کار مردان ۱۵ تا ۶۴ساله از حدود ۷۴.۵درصد در سال ۹۷ به ۷۳.۵درصد در سال ۱۴۰۷ خواهد رسید و بدین ترتیب طی یک دهه، یک درصد از مشارکت این دسته از مردان در حوزه کار کاسته خواهد شد.

پژوهش حاضر نشان می‌دهد که میزان مشارکت نیروی کار زنان نیز طی این بازه زمانی از ۱۶صدم درصد به ۱۴صدم درصد ریزش پیدا می‌کند. بنابراین در این ۱۰ سال، میزان مشارکت نیروی کار در کل جمعیت ایران از ۴۶.۵درصد در سال ۱۳۹۷ به ۴۴.۵درصد در سال ۱۴۰۷ کاهش پیدا خواهد کرد.

پنجره جمعیتی چیست و چرا مهم است؟

بارها گفته شده که ایران در موقعیت «پنجره جمعیتی» قرار دارد و با رشد جمعیت باید از این موقعیت استفاده کند. اما این اصطلاح به چه معناست و چرا اهمیت دارد؟

به طور کلی، تعداد نیروی انسانی و جمعیت فعال در یک جامعه، از ترکیب و ساختار سنی هر جمعیت تاثیر می‌گیرد. ترکیب سنی نیز خود وابسته به باروری، مرگ و میر و مهاجرت است. در مرحله اول «گذار جمعیتی» باروری در نقطه ثابت و مرگ و میر رو به کاهش است. در این وضعیت، درصد جمعیت زیر ۱۵ سال نسبت به سایر گروه‌های سنی افزایش می‌یابد.

در ادامه دوران گذار جمعیتی، دوره‌ای ایجاد می‌شود که سطح باروری به سرعت کاهش پیدا کرده و سطح مرگ و میر نیز تغییرات کندی دارد. در این حالت نسبت جمعیت زیر ۱۵ سال در کل جمعیت کاهش پیدا می‌کند و جمعیت سالمند نیز نسبت کمی دارد اما سهم جمعیت بالقوه فعال ۱۵ تا ۶۴ساله از کل جمعیت بالا می‌رود.

در این صورت باتوجه به اینکه در این دوره گذار جمعیت، نسبت جمعیت خارج از سن کار و فعالیت به جمعیت بالقوه فعال به حداقل می‌رسد، شرایط بسیار مساعد جمعیتی برای رشد بالقوه اقتصادی فراهم می‌شود. این چیزی است که جمعیت‌شناسان با اصطلاح «پنجره جمعیتی» معرفی می‌کنند و در تاریخ جمعیت هر کشور فقط یک بار رخ می‌دهد و چند دهه به طول می‌انجامد.

در دوره پنجره جمعیتی بیش از دوسوم جمعیت در سن کار و کمتر از یک‌سوم جمعیت خارج از سن کار قرار می‌گیرند. در واقع در این فضا، بیشتر جمعیت به سمت بازار کار می‌روند و عرضه نیروی کار بالا می‌رود.

کشور ایران از سال ۱۳۸۵ در این مرحله قرار گرفته است. یعنی در حدود ۷۰درصد جمعیت در سن کار هستند که فرصت بزرگی برای رشد و توسعه اقتصادی است. در طول سه دهه اخیر یعنی از ۱۳۶۵ تا ۱۳۹۵ نسبت جمعیت زیر ۱۵ سال کشور از ۴۵.۵درصد به ۲۴درصد کاهش یافته و سهم جمعیت فعال از ۵۱.۵درصد به ۷۰درصد افزایش پیدا کرده است.

قرار گرفتن بیش از ۷۰درصد جمعیت کشور ایران در سن کار، ایران را در رده کشورهایی قرار داده که بازه پنجره جمعیتی را تجربه می‌کنند که خود یک محرک بالقوه برای رشد و توسعه اقتصادی یک کشور است. یکی از عوامل رشد اقتصادی در بازه پنجره جمعیتی، انتقال هزینه‌های جاری در بخش‌های عمومی کشور خصوصا هزینه‌ها در حوزه‌های اجتماعی نظیر آموزش و بهداشت به سمت سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی و زیرساخت‌های کشور است. در سطح خرد نیز خانواده‌ها می‌توانند هزینه‌های جاری را به سمت پس‌انداز و ارتقای استانداردهای زندگی خود هدایت کنند.

سیل مهاجرت نیروی کار ایرانی

در یک سال گذشته گزارش‌های زیادی از «مهاجرت نیروی کار» به کشورهای همسایه به دلیل پایین بودن میزان دستمزد و کاهش ارزش پول ملی ایران منتشر شده است.

براساس نظرسنجی موسسه کیو (مربوط به تیر ماه ۱۴۰۱) از هر سه ایرانی یک نفر مایل به مهاجرت است. تمایل به مهاجرت در ایران تقریبا دو برابر میانگین جهانی و نیز بالاتر از میانگین منطقه است. مهاجرت البته دیگر این روزها محدود به افراد نخبه و تحصیلکرده نمی‌شود. از مرمتکار و قالیباف فرش گرفته تا جوشکار و نجار و فعال اقتصادی به دنبال کشوری دیگر برای زندگی خود می‌گردند. در این میان هستند سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی که در جست‌وجوی سرزمینی بهتر برای سرمایه‌گذاری هستند. سرزمینی که نه از نوسانات نرخ ارز در آن خبری باشد و نه فضای نامساعد کسب و کار و بروکراسی‌های اداری پیچیده.

شواهد نشان می‌دهد در چند ماه گذشته میل به مهاجرت میان کارگران و به خصوص نیروی کار متخصص افزایش قابل‌توجهی پیدا کرده و درحالی‌که خیلی از کشورها مزایای زیادی برای جذب نیروی کار درنظر گرفته‌اند، کارگران ایرانی برای خروج از کشور دست و پا می‌زنند. کشوری که روزی مقصد اول نیروی کار برخی کشورهای همسایه بود حالا در حال ازدست دادن نیروی کار خود است.

گزارش‌های دوره‌ای شامخ و بررسی مشکلات اقتصادی بنگاه‌ها نیز شاهد دیگری از کمبود نیروی متخصص است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که آژیر بحران کمبود نیروی کار در بنگاه‌های تولیدی به صدا درآمده است. خالی شدن خطوط تولیدی از نیروی کار متخصص، معضل جدید بنگاه‌ها و از تبعات فضای بی‌ثبات و نااطمینانی است که بخش مولد در ایران به‌ویژه طی سال‌های اخیر با آن روبه‌رو بوده است.

ارزیابی مشکلات بنگاه‌های اقتصادی از نگاه شاخص مدیران خرید نشان از آن دارد که مهاجرت نیروی کار ماهر و تکنیسین‌ها به کشورهای همسایه در اسفند ماه سال ۱۴۰۱ به یکی از مشکلات بزرگ بنگاه‌های اقتصادی بدل شده و واحدهای تولیدی را با کمبود نیروی کار روبه‌رو کرده است.

براساس این گزارش، بنگاه‌های تولیدی اعلام کرده‌اند به دلیل تمایل به مهاجرت نیروی کار ماهر و تکنیسین‌ها ازجمله به کشورهای همسایه، با کمبود نیروی کار متخصص در بازار روبه‌رو هستند. از طرفی بخش زیادی از نیروی کار فعال در بازار کار، تخصص و انگیزه کافی ندارد، در نتیجه بهره‌وری کاهش پیدا کرده است.

این مشکل به مرحله‌ای رسیده است که فعالان اقتصادی خواستار تغییر قوانین استخدام نیروی کار خارجی هستند و به استخدام نیروی کار خارجی با بهره‌وری بالاتر تمایل دارند. به عقیده فعالان اقتصادی، افزایش هزینه‌های نهاده‌های تولید و ارائه خدمات از جمله دستمزدها، قیمت انرژی و تجهیزات باعث شده تا شرکت‌ها برای جبران هزینه‌ها ناچار به تعدیل نیرو در بعضی از واحدهای اقتصادی شوند.

هجوم نیروی کار به بخش خدمات

بررسی‌ها نشان می‌دهد شاغلان بخش صنعت در صورت عدم‌مهاجرت، جذب بخش خدمات شده‌اند. کار تولیدی به‌ویژه طی سال‌های اخیر با ریسک‌های متعددی در ایران روبه‌رو بوده است، از همین رو شاغلان این بخش به دلایل مختلف از جمله ریسک کمتر و درآمد بیشتر به بخش خدمات کوچ کرده‌اند. بخش خدمات همچنین، بیشترین نرخ ثبات اشتغال نیروی کار را در بین بخش‌ها (خدمات، صنعت و کشاورزی) داشته است. بررسی‌های مرکز آمار نشان می‌دهد، بسیاری از فعالان بازار کار، تمایل بیشتری به بخش خدمات در مقایسه با دو بخش کشاورزی و صنعت داشته‌اند.